SEMEY MEDICAL UNIVERSITY

(Nauka i Zdravookhranenie)

Рецензияланатын медициналық ғылыми-практикалық журнал

Ғылым және денсаулық сақтау

Кеңейтілген іздеу

АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯ КЕЗІНДЕ АУРУДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫ

Авторлар

DOI:

https://doi.org/10.34689/gm0pz278

Кілт сөздер:

артериялық гипертензия, ауруларды басқару бағдарламасы, амбулаторлық көмек, өлім-жітім

Аңдатпа

Кіріспе. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша, әлемде 1,5 миллиардтан астам ересек адам жоғары қан қысымынан зардап шегеді, олардың шамамен үштен екісі табысы төмен және орташа елдерде тұрады. Қазақстанда артериялық гипертензия ересектердің шамамен 25–30%-ын қамтиды, бұл әлемдік орташа көрсеткішке сәйкес келеді. Алайда, Қазақстанда жүрек-қан тамырлары ауруларынан болатын өлім-жітім Еуропалық Одақпен және АҚШ-пен салыстырғанда айтарлықтай жоғары. Зерттеу мақсаты. Қазақстандағы артериялық гипертензиямен ауыратын науқастар үшін ауруларды басқару бағдарламасының тиімділігін бағалау және басқа елдермен салыстырмалы талдау жүргізу. Зерттеу стратегиясы. 2013–2025 жылдар аралығындағы Қазақстанның мемлекеттік денсаулық сақтау статистикалық жинақтарының деректері және отандық пен шетелдік авторлардың жарияланымдары талданды. Әдебиеттерді іздеу PubMed, Google Scholar, Scopus, Web of Science және e-Library дерекқорларында жүргізілді. Шолуға бастапқы зерттеулер (сипаттамалық және аналитикалық), қайталама зерттеулер (Мета-анализдер және жүйелі шолулар), клиникалық ұсыныстар, сондай-ақ соңғы 20 жылда ауруды басқару бағдарламасы бойынша жарияланған орыс және ағылшын тілдеріндегі толық мәтінді басылымдар кіреді. Нәтижелер. Қазақстанда 2019 жылдың соңында қан қысымының мақсатты деңгейіне (140/90 мм рт. ст.) жеткен науқастардың үлесі 62,7%-ға дейін өсті. Созылмалы жүрек жеткіліксіздігімен байланысты ауруханаға жатқызу 14,5%-ға төмендеді. Ауруды басқару бағдарламасын енгізу жүрек-қан тамырлары ауруларынан болатын өлім-жітімді іске асырылған бірінші жылдың өзінде 6%-ға төмендетуге мүмкіндік берді. Дегенмен, әлі де төмен қан қысымын бақылау деңгейі, алдын-алу бағдарламалардың шектеулілігі және ауылдық өңірлерде медициналық көмектің қолжетімсіздігі сияқты мәселелер сақталады. Қорытынды. Дамыған елдер деңгейіне жету үшін келесі шараларды жүзеге асыру қажет: артериялық гипертензияның алдын алу және емдеу бойынша кешенді бағдарламаны әзірлеу; пациенттердің емделуге деген ұстанымын арттыру; телемедицинаны енгізу және клиникалық тәсілдерді біріктіру; науқастар мен медицина қызметкерлері арасындағы өзара әрекеттестікті күшейту.

Автор өмірбаяндары

  • Акбаян Маркабаева

    Доктор PhD, доцент-исследователь кафедры семейной медицины №2 Медицинского университета Астаны, г. Астана, ул. Бейбитшилик, 49а, Казахстан. Akbaian-mark@mail.ru, 87014239399.

  • Айман Керимкулова

    К.м.н., профессор, заведующая кафедрой семейной медицины №2 Медицинского университета Астаны, г. Астана, ул. Бейбитшилик, 49а, Казахстан, k-aiman@yandex.ru, 87027251200.

  • Риза Нурпеисова

    Кандидат медицинских наук, доцент кафедры семейной медицины №2 Медицинского университета Астаны», г. Астана, ул. Бейбитшилик, 49а, Казахстан, nriza@mail.ru, 87027256905.

  • Еркежан Зекенова

    Врач общий практики, асситент кафедры семейной медицины №2 Медицинского университета астаны, Г. Астана. Ул Бейбитшилик ,49а Казахстан yzekenova@mail.ru, 87022799635.

  • Аягёз Умбетжанова

    Доктор PhD, доцент-научный сотрудник кафедры Общей врачебной практики с курсом доказательной медицины Медицинского университета Астаны, г. Астана, ул. Бейбитшилик, 49а, Umbetzhanova.a@amu.kz 87018863744, https://orcid.org/0000-0002-2682-1689 

  • Сауле Кубекова

    Доктор PhD, доцент-исследователь кафедры внутренних болезней с курсом гериатрии Медицинского университета Астана, г.Астана, ул. Бейбитшилик 49а, Казахстан. Dr.kubekova@gmail.com.

  • Гульноза Алдабекова

    Докторант 2 года обучения по специальности 8D10103 – «Общественное здравоохранение», кафедра Общественного здравоохранения и эпидемиологии НАО «Медицинский Университет Астана», г. Астана, Республика Казахстан; https://orcid.org/0009-0009-1561-1094.

Әдебиеттер тізімі

Маркабаева А.М., Керимкулова А.С., Нурпейсова Р.Г., Зекенова Е.М., Умбетжанова А.Т., Кубекова С.Ж., Алдабекова Г.У. Программа управления заболеванием при артериальной гипертензии // Наука и Здравоохранение. 2025. Vol.27 (1), С.219-231. doi 10.34689/SH.2024.27.1.025

Markabayeva A.M., Kerimkulova A.S., Nurpeissova R.G., Zekenova Ye.M., Umbetzhanova A.T., Kubekova S.Zh., Aldabekova G.U. Hypertension disease management programs // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2025. Vol.27 (1), pp. 219-231.doi 10.34689/SH.2024.27.1.025

Маркабаева А.М., Керимкулова А.С., Нурпейсова Р.Г., Зекенова Е.М., Умбетжанова А.Т., Кубекова С.Ж., Алдабекова Г.У. Артериялық гипертензия кезінде ауруды басқару бағдарламасы // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2025. Vol.27 (1), Б. 219-231. doi 10.34689/SH.2024.27.1.025

Жүктеулер

Жарияланды

2025-11-06

Журналдың саны

Нөмір 27 № 1 (2025): Шығарылым 1

Бөлім

Статьи

Категориялар

Лицензия

Авторлық құқық (c) 2025 Рецензируемый медицинский научно-практический журнал «Наука и здравоохранение»

Creative Commons лицензиясы

Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Дүние жүзінде.

Дәйексөзді қалай келтіруге болады

АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯ КЕЗІНДЕ АУРУДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫ. (2025). Рецензируемый медицинский научно-практический журнал «Наука и здравоохранение», 27(1), 219-231. https://doi.org/10.34689/gm0pz278

Осы автордың (немесе авторлардың) ең көп оқылатын мақалалары

Ұқсас мақалалар

1-10 тен 117

Бұл мақала үшін Кеңейтілген нұсқалар бойынша ұқсас мақалаларды іздеу.