ӨЛІМ МЕН ӨЛІМДІЛІКТІҢ БАЙЛАНЫСЫН ТАЛДАУ ЖӘНЕ ТҮРЛІ ЕЛДЕРДЕГІ COVID -19 ПАНДЕМИЯСЫ КЕЗІНДЕ ШЕКТЕУ ШАРАЛАРЫН САЛЫСТЫРУ

Аңдатпа

Кіріспе: Covid-19 жаңа коронавирустық инфекциясының пандемиясы Денсаулық сақтау жүйесіне пациенттердің өсіп келе жатқан ағымына медициналық көмекті ұйымдастыру мәселелерін жедел шешу қажеттілігін туғызды. Пандемияның ауқымы бірде-бір мемлекет тез әрекет етуге және инфекцияның өршуін азайту жөніндегі ісшараларды енгізуге жеткілікті түрде дайын показалистігін көрсетті. Зерттеудің мақсаты: COVID-19 пандемиясы кезінде әртүрлі елдерде қабылданған шектеу шараларының саны бойынша аурушаңдық пен өлімді зерттеу . Материалдар мен әдістер: Талдау үшін COVID-19 пандемиясы бойынша әлемдік статистика деректері жинақталған және жүйеленген Our World in data порталының ашық ақпарат көздері пайдаланылды. Деректерді талдау кезеңі 2020 жылдың наурызы - қазіргі уақытқа дейін. Талдауға АҚШ, Ұлыбритания, Италия, Канада, Үндістан, Қытай, Түркия, Израиль, Ресей және Қазақстан сияқты елдер кіреді. Талдау үшін расталған жағдайлардың саны, расталған өлім саны және шектеу шараларының қатаңдық индексі бойынша базалар зерттелді. Спирмен ауру жағдайларына, өлімге және қатаңдық индексіне тәуелділікке корреляциялық талдау жүргізілді. Нәтижелер және талқылау: Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) 2020 жылдың 11 наурызында әлемде COVID-19 пандемиясын жариялады. Коронавирус ауруы күрт өсе бастады, әсіресе Еуропа елдерінде вирус туралы ақпарат жеткіліксіз болғандықтан, бүкіл әлем халқы арасында дүрбелең тудырды. Аурушаңдықтың жоғарылауынан басқа, өлім-жітім деңгейі де артты. 2020 жылдан бастап көптеген елдерде шектеу шаралары енгізілді. Енгізілген шаралардың тиімділігін бірден бағалау қиын болды. 2 жылдан кейін қатаңдық индексі жасалды, онда елдердегі барлық шектеу шаралары ескерілді. Корреляциялық талдау 18.04.2020 ж. ауру мен өлім жағдайларын талдаудың күшті корреляциялық байланысы бар екенін көрсетті r=0,732 (айырмашылықтар статистикалық маңызды R=0,002), ал корреляциялық байланыс қатаңдық индексі мен өлім жағдайларының корреляциялық байланысы әлсіз және статистикалық маңызды емес байланысқа ие (r=-0,067, p=0,814). Қатаңдық индексі мен жағдайлардың корреляциялық талдауы да корреляциялық байланысқа ие емес (r=0,036, p=0,899). Қорытынды: COVID-19 пандемиясы кезіндегі сырқаттанушылық, өлім-жітім және шектеу шараларының байланысын талдау пандемия кезінде қабылданған шектеу шаралары мен зерттелетін елдердегі аурулар мен өлім деңгейі арасында корреляциялық байланыстың жоқтығын көрсетті. 2020 және 2022 жылдардағы ауру мен өлім деңгейі арасында тікелей және күшті корреляциялық байланыс бар.