ИСЛАМ, ТӘҢІРШІЛДІК ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АҒЗАЛАРДЫ ТРАНСПЛАНТТАУ: АҒЗАЛАР ДОНОРЛЫҒЫН ДАМЫТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН ШОЛУЫ
DOI:
https://doi.org/10.34689/2szwz709Кілт сөздер:
қайтыс болғаннан кейін ағзалар донорлығы, ағзалар транспланттау, бас миының өлім, тәңіршілдікАңдатпа
Кіріспе: Трансплантация орталықтарының жеткілікті санына, білікті мамандардың болуына, клиникалардың заманауи техникалық жарақтандырылуына, мемлекеттік қаржыландыруға қарамастан, Қазақстанда қайтыс болған донорлардан ағзаларды транспланттау саны апатты түрде төмен болып қалуда. Азаматтардың дене мүшелерін беру бағдарламасына қатысудан бас тартуының бір себебі – діни сенім. Мақсаты – ислам діні мен тәңіршілдіктің қайтыс болғаннан кейінгі донорлықты дамытудағы рөлін көрсету, сондай-ақ Қазақстан Республикасындағы трансплантациялық қызметтегі қазіргі жағдайды зерттеу. Іздеу стратегиясы: Ағза донорлығындағы ислам діні мен тәңіршілдіктің рөлі туралы ақпарат жинау мақсатында Scopus, PubMed, National Library of Medicine, Embase, MedLine, Google Academic сайттарында әдебиеттерге шолу жүргізілді, сондай-ақ Республикалық зерттеу орталығының деректері. Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы трансплантология және жоғары технологиялық медициналық қызметтерді үйлестіру Қазақстандағы ағзалар транспланттау қызмет мәселелері бойынша талданды. Нәтижелер: Жалпы Қазақстандағы қайтыс болғаннан кейін донорлық және ағзалар транспланттау қызметке қатысты ағымдағы жағдай біркелкі емес көріністі көрсетті. Нәтижелер ағзаларды транспланттау, әсіресе қайтыс болғаннан кейін донорлық түбегейлі өзгерістерді қажет ететінін көрсетті. Қайтыс болғаннан кейін донорлықты дамытудағы ислам дінінің, сондай-ақ тәңіршілдік концепциясының даулы рөлі анықталды. Ағзаларды транспланттауды дамыту үшін донорлыққа, инфрақұрылымға, қажетті құрал-жабдықтарға және соған байланысты білім беруге қатысты заңнамалық базаны, халықтың хабардарлығы мен көз қарасын жетілдіру қажет. Қорытынды: Кез келген елде қайтыс болғаннан кейінгі донорлықтың дамуы көбінесе елдің өзінің экономикалық даму деңгейіне, жеткілікті мемлекеттік қолдауға, қоғамның, медицина қызметкерлерінің қайтыс болғаннан кейінгі донорлық және оның ағзаларды транспланттауға мұқтаж азаматтарға тигізетін пайдасы туралы дұрыс түсініп, хабардар болуына байланысты.
Әдебиеттер тізімі
Куттымуратов Г.М., Ошакбаев К.П., Айнакулов А.Ж., Аяганов А.Н., Жарасов Д.А., Бекбергенова Д.Ж., Тулеужан А.Ж., Удербаев Н.Н., Асанова А. Ислам, тенгрианство и трансплантация органов в Казахстане: обзор и проблемы развития органного донорства // Наука и Здравоохранение. 2025. Vol.27 (2), С.232-243. doi 10.34689/SH.2024.27.2.025
Kuttymuratov G.M., Oshakbayev K.P., Ainakulov A.Zh., Ayaganov A.N., Zharasov D.A., Bekbergenova D.Zh., Toleuzhan A.Zh., Uderbayev N.N., Asanova A. Islam, Tengrism and Organ Transplantation in Kazakhstan: review and problems of organ donation development // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2025. Vol.27 (2), pp. 232-243. doi 10.34689/SH.2024.27.2.025
Құттымұратов Ғ.М., Ошақбаев Қ.П., Айнақұлов А.Ж., Аяғанов А.Н., Жарасов Д.А., Бекбергенова Д.Ж., Төлеужан А.Ж., Үдербаев Н.Н., Асанова А. Ислам, Тәңіршілдік және Қазақстандағы ағзаларды транспланттау: ағзалар донорлығын дамыту мәселелері мен шолуы // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2025. Vol.27 (2), Б. 232-243. doi 10.34689/SH.2024.27.2.025
Жүктеулер
Жарияланды
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 Рецензируемый медицинский научно-практический журнал «Наука и здравоохранение»
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Дүние жүзінде.